Przedszkole Żłobek Nr. 2

                   JAK WSPIERAĆ KOORDYNACJĘ RĘKA – OKO U DZIECI

            Koordynacja wzrokowo-ruchowa to zdolność zsynchronizowania ruchów z tym, co dostrzegamy wzrokiem. Sprawność tę dzieci ćwiczą od urodzenia, nie kształtuje się ona w odosobnieniu, ale w całościowym rozwoju psychomotorycznym dziecka.

            Dobra koordynacja ręka-oko jest niezbędna do wykonywania codziennych czynności, takich jak pisanie, rysowanie, manipulowanie, ćwiczenia gimnastyczne czy czynności samoobsługowe. Jej zaburzenia łatwo rozpoznać – dzieci ze słabo wyćwiczoną koordynacją wzrokowo-ruchową charakteryzują się słabą precyzją ruchów i przejawiają trudności podczas wykonywania prostych zadań. Należą do nich takie czynności jak ubieranie się, prawidłowe chwytanie i rzucanie piłki, utrzymanie równowagi przy staniu na jednej nodze czy wykonywanie prac plastycznych.

            Jak zauważyć czy dziecko ma problemy z koordynacją ręka- oko?

            Symptomy zaburzeń koordynacji wzrokowo-ruchowej można zauważyć już u kilkumiesięcznych dzieci. Niemowlęta z takim zaburzeniem nie raczkują, mają trudności z utrzymaniem równowagi w pozycji siedzącej i stojącej. Dzieci powyżej roku mogą nie być zainteresowane naśladowaniem ruchu w linii prostej w pionie i poziomie. Są to dzieci, które mają spore problemy w zabawach manipulacyjnych. Wszystkie te objawy znacznie nasilają się w wieku przedszkolnym i szkolnym. Szczególnie w tym późniejszym okresie, zaburzeniom wzrokowo – ruchowym mogą towarzyszyć zaburzenia emocjonalne wynikające z problemów w kontakcie z rówieśnikami.

            Jak ćwiczyć?

            Ćwiczenie koordynacji wzrokowo-ruchowej od urodzenia ma o tyle duże znaczenie, że niezintegrowane płynnie odruchy ręka –oko warunkują działanie całego organizmu, wpływając na funkcjonowanie układu przedsionkowego, proprioceptywnego czy dotykowego. W przypadku wszystkich tych zaburzeń , terapię jaką najczęściej zaleca się dziecku, jest terapia integracji sensorycznej.

            Nim dojdzie do terapii, możemy samodzielnie zadbać o to, by wyćwiczyć koordynację wzrokowo- ruchową dziecka. I choć często robimy to bardzo intuicyjnie, po prostu się bawiąc, warto mieć świadomość, jaki skutek mogą mieć nasze działania dla rozwoju dziecka.

            Koordynację ręka- oko możemy wspomagać przez:

- zabawy z piłką, balonikiem, woreczkiem, które polegają na podrzucaniu, łapaniu, toczeniu

- rzuty do celu

- samodzielne ubieranie poszczególnych części garderoby

- robienie kulek z papieru

- lepienie z masy solnej

- przelewanie płynów z naczynia do naczynia

- stemplowanie

- wiązanie sznurka

- sortowanie klocków według kolorów, kształtów, wielkości

- zapinanie guzików

- układanie puzzli

- wycinanie i wydzieranie z papieru

- nawlekanie z koralików

- jednoczesne malowanie obydwoma rękami na dużych powierzchniach

- gry zręcznościowe

            Warto pamiętać przy tym, by ćwiczenia spełniały swoją rolę, były dostosowane do poziomu możliwości dziecka, były urozmaicone oraz by były wykonywane w miłej, wspierającej atmosferze.

„AFAZJA U DWULATKA? U TRZYLATKA?"

Źródło: mgr Anna Paluch, psycholog, logopeda, specjalista ds. afazji dziecięcej

Tytuł jest prowokacyjny, ale uzasadniony tym, co słyszymy od rodziców lub widzimy w dostarczanej przez dzieci dokumentacji. Diagnozowanie afazji u dwu- lub trzylatka, czyli w wieku, w którym zgodnie z normami rozwoju mowy, następuje intensywne budowanie słownika i odkrywanie gramatyki swego języka, jest merytorycznie niepoprawne i z praktycznego punktu widzenia - nierealne.

Warto przypomnieć, co rozumiemy pod pojęciem: niedokształcenie mowy o typie afazji i jakie są warunki diagnozowania tego zaburzenia językowego. Klasyczna już definicja Kordyl (1968) mówi o tym, iż niedokształcenie mowy o typie afazji (afazji rozwojowej) występuje wtedy, gdy we wczesnym dzieciństwie nastąpiło przerwanie lub zahamowanie rozwoju mowy, lub gdy mowa nie rozwija się mimo, iż dziecko słyszy dźwięki, dobrze rozwija się umysłowo, nie jest zaburzone emocjonalnie i wychowuje się w korzystnych warunkach środowiskowych.

Ze względu na brak wiedzy i jednoznacznych rozstrzygnięć dotyczących przyczyn tego zaburzenia, stawiając taką diagnozę, opieramy się głównie na objawach w obszarze mowy i języka. Dążymy do wykluczenia innych zaburzeń rozwojowych, w których brak mowy jest również obecny; definicja afazji rozwojowej zawiera w swej treści wykluczenie innych jednostek diagnostycznych. Bierzemy tu pod uwagę całościowe zaburzenia rozwoju, czyli spektrum autyzmu, niepełnosprawność intelektualną, niedosłuch, ale też - zaburzenia emocjonalne, ewentualnie zaniedbanie środowiskowe (brak rozmów z dzieckiem, preferowanie obrazu - komputer, bajki filmowe).

Wymienione obszary różnicowania, przed którymi stają diagności, wyraźnie nam pokazują, iż tego typu diagnoza różnicowa w przypadku małego dziecka, zwykle wymaga czasu i wnikliwości, oraz udziału różnych specjalistów. Logopedzie towarzyszy psycholog, neurolog, psychiatra, audiolog. Nie do pominięcia jest rola obserwacji nauczycieli przedszkolnych i oczywiście rodziców. Z doświadczenia i literatury przedmiotu (Krasowicz-Kupis) wiadomo, iż badanie małego dziecka jest trudne, bo nawet w przypadku występowania zaburzenia (blokady) rozwoju, zmiany rozwojowe następują.

Prawidłowy rozwój mowy w drugim roku życia jest intensywny i przynosi znaczące zmiany dla dziecka i jego otoczenia. Dziecko zaczyna coraz lepiej rozumieć słowa i zdania kierowane do niego, choć na pewno w naturalny sposób korzysta z kontekstu sytuacyjnego. Zaczyna wypowiadać pojedyncze słowa i łączyć je w zdania. Są one zwykle specyficzne, o indywidualnym charakterze, ale w środowisku rodzinnym rozumiane przez bliskich. Wiadomo, iż pierwsze słowa dziecka wypowiadane przez nie w sposób intencjonalny, skierowane do osób ważnych, bliskich są źródłem wielkiej radości. Tak więc nie tylko naukowa wiedza o rozwoju mowy i języka (Kurcz, 2005), ale również ta potoczna, dostępna rodzicom, uzasadnia oczekiwanie, iż dziecko w 3 r. ż. będzie już potrafiło „rozmawiać", szczególnie w warunkach domowych. Trzeci rok życia to okres, w którym następuje intensywny rozwój umiejętności budowania zdań coraz bardziej rozbudowanych, złożonych i stopniowo w trakcie kolejnych lat wieku przedszkolnego gramatycznie poprawnych (Schaffer, 2018).

Rozwój logopedii i psychologii rozwojowej, liczne akcje przybliżające rodzicom wiedzę o rozwoju dziecka, w tym rozwoju jego mowy, spowodowały pozytywny efekt. Rodzice bardziej uważnie przyglądają się parametrom rozwojowym dziecka, oczekują, iż pediatra pomoże im w takiej ocenie. Pogłębieniu świadomości i wiedzy lekarzy dziecięcych służyły prace i działania prowadzone m. in. przez prof. Magdalenę Smoczyńską oraz Instytut Badań Edukacyjnych, czego efektem jest dostępny na stronie tej instytucji materiał ułatwiający orientacyjną ocenę poziomu rozwoju mowy i języka małego dziecka (Smoczyńska, Krajewski, 2015) W tej sytuacji nie mówiące dziecko w trzecim, a tym bardziej czwartym roku życia wzbudza niepokój rodziców i uzasadnia decyzje o poszukiwaniu form wsparcia i stymulacji potrzebnych maluchowi.

Dlaczego więc wczesna diagnoza afazji jest nieprawidłowa? Tak, jak łatwo można się domyślić, u takiego malucha możemy mieć do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy. Opóźniony rozwój mowy może być objawem innego zaburzenia, m.in. (ale nie tylko) niedokształcenia mowy o typie afazji. Może to być jednostka diagnostyczna. Tak ujmowało ten rozwojowy problem wielu autorów, m.in. Zbigniew Tarkowski, wprowadzając termin SORM, czyli samoistny opóźniony rozwój mowy (Z. Tarkowski, C. Jurkiewicz). Opóźnienie nie jest zaburzeniem, którym jest afazja rozwojowa. Ocena mowy i języka dziecka w sytuacji, gdy nasz badany jest nie mówiący, nie jest łatwa, bo nie ma zbyt wielu jednoznacznych przesłanek umożliwiających rozstrzygnięcie, które objawy wskazują na samoistne opóźnienie rozwoju mowy, a które na niedokształcenie mowy o typie afazji. W sytuacji, gdy produkcja (mowa czynna) jest nieobecna lub bardzo uboga, musimy odnieść się do innych istotnych wskaźników rozwoju mowy i języka. Mowa to nie tylko tzw. nadawanie (produkcja) czyli mowa czynna, ale też jej odbiór (percepcja), czyli rozumienie mowy otoczenia. Mowa to nie tylko produkcja dźwiękowa, ale też innego rodzaju komunikaty, jakimi są gesty i mimika, czyli tzw. mowa ciała. Te właśnie obszary rozwoju komunikacji dziecka mogą być wskaźnikami istotnymi w sytuacji różnicowania pomiędzy opóźnionym rozwojem mowy a niedokształceniem mowy o typie afazji (rozwojowym zaburzeniem językowym).

To, co jesteśmy w stanie zbadać, ocenić u nie mówiącego dziecka w 2, 3, 4 r. ż. to:

-poziom i zakres rozumienia mowy przez diagnozowane dziecko,

-umiejętność wykorzystywania mimiki i gestów w procesie komunikacji w sytuacji, gdy zasób mowy dźwiękowej jest u dziecka ubogi.

Czerpiemy też istotne informacje z wywiadu. Znaczące są dane dotyczące dotychczasowych wskaźników rozwoju mowy takich, jak np. głużenie, gaworzenie lub pierwsze słowa powtarzane po dorosłym lub wypowiadane samodzielnie. Uważa się, iż kolejną istotną informacją są dane dotyczące występowania opóźnień lub zaburzeń rozwoju mowy i języka w rodzinie dziecka. Przyjmuje się, iż ich występowanie w połączeniu z niskim poziomem rozumienia mowy i ubogim zasobem stosowanych gestów komunikacyjnych mogą stanowić o ryzyku, iż obserwowane u dziecka opóźnienie rozwoju mowy jest przejawem prawdopodobnego poważniejszego zaburzenia, które samoistnie nie ustąpi i będzie wymagało długotrwałego oddziaływania terapeutycznego.

Podsumowując całość przedstawionych tu rozważań, można stwierdzić, iż u dziecka poniżej 4 r. ż. można diagnozować ryzyko niedokształcenia mowy o typie afazji, w niektórych przypadkach poważne (gdy spełnione są 3 powyżej podkreślone warunki). Niedokształcenie mowy o typie afazji można w sposób merytorycznie poprawny diagnozować u dziecka w 5 r. ż. Mimo, iż rozumiemy potrzebę objęcia terapią logopedyczną i ogólnorozwojową dwu- lub trzylatka, nie możemy zaakceptować tego typu diagnoz u dzieci poniżej piątego, ewentualnie czwartego roku życia.

W sytuacji, kiedy rodzicowi zależy na systematycznej i bezpłatnej opiece logopedycznej i psychologicznej w formie tzw. wczesnego wspomagania rozwoju lub nierzadko nawet kształcenia specjalnego, które może być realizowane w przedszkolu, pojawiają się takie diagnozy, o których wspominam w tytule tego artykułu. Oczywiście możemy w sposób zgodny z naszą wiedzą o zaburzeniu, w niektórych przypadkach stwierdzać ryzyko afazji, ale to nie daje prawa do orzeczenia o kształceniu specjalnym, na którym często rodzicom zależy. Możliwe jest jednak objęcie dziecka wczesnym wspomaganiem rozwoju, bo to nie wymaga zdiagnozowania afazji rozwojowej. Praca z dzieckiem w wieku dwóch lub trzech lat jest jak najbardziej możliwa, wręcz zalecana. Ważne jest też udzielanie rodzicom wsparcia w formie porad i wskazówek oraz rzeczowej informacji. Terapia prowadzona jest w formie zabawy i ma charakter zajęć służących ogólnej stymulacji. Założenia dotyczące sposobów postępowania z dzieckiem, prowadzenia dialogu w trakcie terapii przypominają styl mowy dorosłych kierowanej do dzieci, którego cechy opisano na podstawie licznych badań psychologicznych (Schaffer, 2018). Tzw. mowa D-d (dorosłego-do-dziecka) charakteryzuje się m.in. wolniejszym tempem, dłuższymi przerwami, ograniczonym słownictwem i odniesieniem do tego, co tu i teraz oraz wyraźną wymową i innymi istotnymi parametrami. To już jednak wykracza poza temat niniejszego artykułu.

Dzieci z afazją rozwojową wymagają długotrwałej terapii i dostosowania warunków edukacyjnych, dlatego musimy dbać o ich interesy, nie nadużywając jednak tej diagnozy.

     Grupa ,,Smerfy” wzięła udział w konkursie organizowanym podczas webinaru z panią Magdą Maduaka autorką  ,,Jezzowanek” -piosenek dla dzieci z pokazywaniem. Zadaniem konkursowym było nagranie filmiku przedstawiającego interakcje dzieci z nauczycielem oraz ich emocje podczas śpiewania i pokazywania kolędy ,,Cicha Noc” z repertuaru ,,Jezzowanek”. Przesłany na konkurs filmik, podczas którego Smerfy śpiewają i pokazują kolędę ,,Cicha Noc” został nagrodzony. Autorka konkursu przesłała na adres meilowy nauczyciela grupy link do utworów z nowej płyty pt. ,,Jezzowanki vol.2” a także plik do samodzielnego wydruku ,,Kalendarza Adwentowego Jezzowanek”. Jednak największą nagrodą było umieszczenie 26.12.2020r. konkursowego  filmiku grupy ,,Smerfy” na stronie fb autorki ,,Jezzowanek”. Gratulujemy dzieciom za pełne emocji wykonanie kolędy.

Dzieci z grupy "Jagódki" w oczekiwaniu na przybycie Św. Mikołaja przygotowały pierniczki. Wałkowały i wykrawały ciasteczka  z wielką radością i z zaciekawieniem. Panie opiekunki zapakowały smakołyki a dzieci zabrały je ze sobą do domu. Na pewno były smaczne. 

Mikołaj odwiedził dzieci tuż przed świętami. Dzieci zaśpiewały piękną kolędę a Mikołaj rozdał prezenty. W tym dniu w naszej grupie było wiele emocjonujących chwil.

      Dnia 7 grudnia 2020r. rozpoczęliśmy realizację projektu badawczego ,,Choinka”. To już trzeci raz w tym roku szkolnym, gdy nasza grupa ,,Smerfy” pracowała metodą projektu.
Projekt badawczy „Choinka” został zrealizowany w celu zapoznania dzieci z tradycjami i zwyczajami związanymi ze Świętami Bożego Narodzenia, uświadomieniem doniosłości i rodzinnego charakteru tych świąt, oraz wzmacnianiem więzi rodzinnych, a także kultywowaniem tradycji świątecznych.  
Zadaniem pracy metodą projektu jest budzenie ciekawości poznawczej dzieci. Przez dwa tygodnie wszystkie nasze działania dydaktyczne, plastyczne, ruchowe były związane z tematem projektu. Zajęcia wprowadzające do projektu miały miejsce podczas uroczystości grupowej z okazji Mikołajek. Tego dnia na przedszkolaki oprócz drobnych prezentów, które zostawił dla nich Mikołaj, czekał jeszcze ukryty w rogu sali, duży prezent z zieloną kokardą. Rozpakowując prezent, dzieci ujrzały małą, zieloną choinkę. Szybko zrozumiały co będzie tematem kolejnych zajęć i ochoczo przystąpiły do szkicowania ,,zielonego prezentu”. Kolejnym naszym krokiem było utworzenie Siatki Pytań ,,Czego chcemy dowiedzieć się  o choince?”. Pytania zapisaliśmy na papierowych bombkach, które przyczepiliśmy do sylwety choinki. I tak powstał nasz kącik projektowy ,,Choinka”, w którym systematycznie gromadziliśmy przedmioty związane z tematem projektu. Kolejny etap naszych działań obejmował praktyczną stronę przygotowań do świąt i był skierowany na różnorodną aktywność dzieci. Smerfy miały do wykonania konkretne zadania:

-przygotowanie ozdób choinkowych i dekoracji do sali przedszkolnej,
-udekorowanie choinki  w sali, własnoręcznie przygotowanymi przez dzieci ozdobami świątecznymi,
-obserwowanie gatunków drzew iglastych podczas wycieczek i spacerów,
-„Piernikowy Dzień” – pieczenie i ozdabianie pierniczków,
-rysowanie choinki według podanej instrukcji,
-udział chętnych dzieci w konkursie plastycznym na najpiękniejszą kartkę bożonarodzeniową organizowanym przez KCK ,
- wykonanie kartek świątecznych z motywem choinki techniką origami dla Kombatantów,
-wykonanie przestrzennych, papierowych choinek,
-wycinanie i składanie szablonów minecraftowych modeli choinek oraz prezentów z popularnej gry Minecraft,
-próby do występu artystycznego z okazji Świąt Bożego Narodzenia,
-codzienne uzupełnianie kart pracy z Kalendarza Adwentowego Jezzowanki,
-wycinanie i układanie z wyciętych elementów (puzzli) obrazków o tematyce świątecznej,
-uzupełnianie kart pracy i  kolorowanie rysunków związanych z tematyką projektu,
-poznanie słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką projektu ,,Choinka”,
-wykonanie prezentów świątecznych dla rodziców – aniołków z masy solnej i bombek styropianowych ozdobionych kaszą gryczaną,
-przygotowanie smakołyków na Wigilię grupową,
-występ artystyczny  pt. ,,Koncert Wigilijny”  w formie online dla rodziców,
-przygotowanie Wigilijnego stołu,
-Wigilia grupowa i wspólne kolędowanie

    W trakcie tych dzialań dzieci przyswoiły konkretną wiedzę na temat choinki. Dowiedziały się, że  „choinka”- to drzewo świerkowe lub jodłowe, nazywamy je zaś choinką dopiero wtedy, gdy je ubierzemy (udekorujemy bombkami i ozdobami świątecznymi). Przedszkolaki poznały także tradycję związaną z choinką- historię pojawienia się choinki w naszych domach oraz liczne zwyczaje bożonarodzeniowe. Smerfy szukały odpowiedzi na zadane przez siebie pytania na różne sposoby: uczestnicząc w spacerach oraz podczas spotkań z ekspertami, np. panem Leśnikiem, panią Marzeną- katechetką, oglądając filmy oraz bajki edukacyjne, a przede wszystkim samodzielnie badając i obserwując.Dzieci rozwijały pomysłowość, samodzielne myślenie i przewidywanie. Stawiały hipotezy i weryfikowały je. Poszerzały kompetencje językowe.

Dnia 18.12.2020r. Smerfy zakończyły projekt badawczy ,,Choinka”.  Punktem kulminacyjnym projektu był występ artystyczny dzieci pt. ,,Koncert Wigilijny” w wersji online dla rodziców nagrywany przez telewizję KTK oraz  uroczysta, długo wyczekiwana Wigilia grupowa. Nie mogło zabraknąć prezentów od Mikołaja, a także  świątecznych słodkości. Na naszych stolikach oprócz białych obrusów zawitały babeczki upieczone przez mamę Mai K- panią Annę K., makowiec, piernik pieczony przez dzieci, kolorowe pierniczki oraz rurki z kremem. Ach co to była za Wigilia! Śpiew kolęd umilał nam wspólnie spędzony czas przy wigilijnym stole. Podsumowaniem projektu był quiz interaktywny w formie zagadek, podczas którego przedszkolaki mogły zaprezentować zdobytą wiedzę.

Serdecznie dziękujemy Rodzicom za zaangażowanie i pomoc podczas realizacji projektu badawczego ,,Choinka”.

     W konkursie plastycznym pt. ,,Najładniejsza kartka świąteczna" organizowanym przez KCK wyróżnienie zdobyła Maja Kiewlak z grupy ,,Smerfy". Serdecznie gratulujemy naszej laureatce!